Allah (c.c.): “Biz insanı en güzel şekilde yarattık sonra onu aşağıların aşağısına çevirdik”diyor. Biçim ve şekil olarak gerçekten çok güzel yaratılmış insanın, içi yani özü (nefsi) için aynı şeyi söylemek oldukça zordur. Burada adeta Allah (c.c.)en güzel şekilde yaratılmış şeklimize, içimizi ona denk olarak terbiye etmek, onu olgunlaştırmak işlemini bize verdiğini işaret etmektedir. Çünkü Kur'an'ın bir çok yerinde karşımıza “İman ettiler ve kendi hallerini düzelttiler” ayeti çıkmaktadır.
 Tüm bunlar gösteriyor ki, insan problemlidir. Ama bunu Vahiyle, iyi niyetle ve iradeyle düzeltmelidir ve düzeltebilir.
 Allah'ın insanda görmek istemediği, belkide en önemli sorun olan “insanın nankörlüğüdür” Aklı başında bir insanın nankörlük yapacağı en büyük makam, şüphesiz ki tüm kainatı, insanları, sonuçta her şeyi yaratan Allah’a karşı yapılandır. Kur'an'ın varlık sebeplerinden biriside, insandaki bu nankörlük duygusunu temizlemektir.
 … Gerçek şu ki, Biz insanı tarafımızdan bir rahmet tattıracağımız zaman ona sevinir. Eğer onlara kendi ellerini takdim ettikleri dolayısı ile bir kötülük isabet ederse, bu durumda insan nankör kesiliverir. (42/Şuura 48)
İnsan Nankördür
 İyiliğin kaynağı Allah'tır. Allah insana ve yaratığı tüm varlıklara sürekli iyilik yapar. Çünkü Allah'ın zatında kötülük yoktur. Sürekli ikram eden, en iyi olan Allah, yarattığı insanında kendisine iyilik (şükür) yapmasını ister.
Nankörlük Nedir?   
 İnsanın, görmüş olduğu iyiliğe karşı, hiç olmamış gibi davranmasıdır. Yaratıcısından, bir kişiden  yada bir kurumdan iyilik görebilir insan. Ancak daha sonra, bu iyilikleri hiç görmemiş gibi davranır, hissiz ve duygusuz durur. Onunla ilgilenmez, onu sevmez, onu kucaklamaz, işte nankörlük budur.
İnsan Neden Nankör Olur?
 İnsan yaratılış itibariyle kendisine düşkündür. Bu bir sonra “bencillik” duygusunu doğuracaktır. Bencil insan, yalnız kendisine değer veren ve yalnız kendisini seven insandır. Bencil insanların diğer insanlara zaman zaman yakın davranması menfaati içindir. Menfaati ortadan kalktığına da yakınlığı da ortadan kalkacaktır. İşte nankörlük burada başlar. Nankör insanlar, görmüş olduğu iyiliklerin kendilerinin tabii bir hakkı olduğuna inanırlar, o yüzden o iyiliğe karşılık vermeleri söz konusu değildir. Aynı zamanda nankör insanlar kendilerini uyanık olarak görürler. Gördüğü bir iyiliği yok saymayı, karşılık vermemeyi “kar” sayarlar. Nankörlüğe yol açan ana sebepler işte buralardır.
Kur’an’a Göre Nankör İnsanlar
 Allah'ın varlığına inananırlar ancak, O'nu bir rab ve ilah olarak kabul etmezler. O'nun kendi hayatları üzerindeki tasarrufuna razı olmazlar. İman etmekse, sadece Allah'ın varlığına inanmak değildir. Allah'ı bir bütün olarak kabul etmek demektir. Yani ondan gelen her şeye razı olmak, boyun eğmektir. Nankörlük ise bunun tam zıttıdır. Allah'ın zatından değilse bile onun bizim üzerimizdeki yapmak istediği şeylerden rahatsız olup, haşa Allah'ın kendisinden rahatsız olmaktır ki bu insanın yapabileceği en büyük nankörlüktür.  
İnsan Müstağnidir
 Kur'an'ı Kerimde, insan problemleri olarak en çok işlenen direk ve dolaylı konulardan bir tanesi de ; “müstağniliktir”. İnsan, varlık ve güç sahibi olmaya başladığında kendisini gösteren, güç ve zenginlik ortaya çıkıncaya kadar, adeta içimizde saklanan çok çirkin bir özelliktir.
 Müstağniliğin bilinç altında “ben” duygusu yoğun olarak şekillenmiştir. Bu '”benlik” fırsat buldukça, imkan oluştukça ortaya çıkar. Diğer durumlarda ise sinmiş bir şekilde bekler. Kur'an bu özelliğinden dolayı insanı bu konuda sürekli uyarır/eleştirir.
“İnsan azar, kendisini müstağni olarak gördüğü için.” (96/ Alak 67)
 Dikkat edilirse müstağniliğin sonu azmaya götüren bir yoldur. Azmak ise iyice yoldan çıkmak, sapıklığa düşmektir. Azmış insan, kesinlikle laf dinlemeyen, kendi başına buyruk “egoist” bir insandır. Azmış insan iflah olması neredeyse mümkün olmayan insandır. Yine azmış insan nefsini ilah edinmiş olan insandır.
Müstağnilik  Nedir?
 Müstağnilik, kişinin her alanda kendisini yeterli, ihtiyaçsız ve zengin görmesidir. Müstağniliği insanın elindekileri, yani elde ettikleri doğurur. Gurur ve kibiri iyice büyütür. Kişinin kendisini/nefsini ilah edinmesiyle yani azgınlaşmasıyla son bulur.
Müstağnileşmenin  Sebepleri
 Bir insanın müstağnileşebilmesi için diğerlerinden olmayıp, kendisinde olan bir şeylerin olması gerekir. Elinde gücü, parası, bilgisi ve yetkisi olmayan bir insan müstağni olmaz, olamaz... Belki içinde istek olsa bile bunu ortaya çıkaramaz. Aslında müstağnileşmenin sebebi, kendisine bir şükür ve imtihan aracı olarak verilmişleri “ben kendim kazandım” deyip kendisine ön plana çıkartmasıdır.
 Müstağni insan dinlemeyen insandır. Müstağni insan umursamayandır. Müstağnileşen insan, nefsini yüceltmiş ve kendisinin hiçbir şeye ihtiyacı olmadığını, “zengin ve yeterli” olduğunu düşünen insandır.
Kur’an’a Göre Müstağniİ İnsanlar 
 Bir imtihana binaen, başka insanlara verilmeyip kendisine verilen şeylerle birlikte müstağnilik duygusu oraya sızmaya başlar. Bir insanın müstağni olabilmesi için, onun hiçbir şeye ihtiyaç hissetmeyip kendi kendine yeterli olması gerekir. Bu ise yaratılmış, her açıdan aciz ve hepsinden önemlisi yüzde yüz Allah'a bağımlı olan bizler için olacak şey değildir. Kendisi bir "Samed" olan Allah ancak "müstağnidir/münezzehtir". Müstağnilik bir kul için değil, ancak bir tek olan Allah içindir. Kur'an'da müstağniliğin sembolü olarak, kendisini ilahlaştıran ve Rableştiren Firavun örneği gösterilir. Firavun, güç ve iktidar sahibidir. İnsanları kendisine kullaştırmıştır. Her isteği yapılan, şişik bir nefse sahip, şımarık ve zalim birisidir. Bir yerde bir insanın her dediği olur ve her istediği yapılırsa onun ilahi bir sağlaması yapılmıyorsa o kişide mutlaka bir süre sonra müstağnilik başlayacaktır. Mesela Firavun'da görülen müstağnilik ve azgınlık onun yanındaki bir hizmetçide yoktur. Halbuki ikisi de aynı yerde ve aynı sarayda yaşar. Ancak birinin elinde güç varken diğerinin elinde yoktur. Güç olmayanda  müstağnileşmenin sebebi de yoktur. Eğer güç ve iktidar Firavun'dan alınıp o hizmetçiye verilirse, eğer mayası da buna biraz uygunsa bu sefer o müstağnileşecektir. Yani müstağnileşmek, kişinin tamamen nefsileşip kendisini her şeyde yeterli ve ihtiyaçsız görmesidir.
 Müstağnileşme hastalığı, yalnızca müşriklerde görülmez, maalesef bir çok kez imanlı insanlarda da görülebilir. Müslümanın müstağniliği ise tıpkı, müşriklerinki gibi kendini yeterli ve ihtiyaçsız görmesiyle başlar.
 Allah'ın kitabında çok değindiği bu hastalık, yeterince kalbileşmemiş, tevazu ve takva örtüsünü kuşanmamış tüm iman sahibi olan insanlar için de bir tehdittir. Bir kişi başkalarını yalnız kendisine çevirmeye başladığı vakit, geldiği yeri unutup, ulaştığı mertebeyi bilmediği vakit, insanları ve yaptıklarını küçük görüp, kendisinden bahsetmeye başladığı vakit, nefsini sevip, kalbini unuttuğu vakit, okumaya ve ilme gereken önemi vermemeye başladığı vakit, hakkı ve sabrı birbirine tavsiye etmekten yüz çevirdiği vakit o kişide müstağnileşmiş olacaktır.
Müstağnilikten Kurtulmanın Yolu
 Hz. Peygamber (sav)  diyor ki: "Dünyevi konularda kendinizden aşağıdaki insanlara bakın, uhrevi ve ilmi konularda kendinizden yukarıdaki insanlara bakın." Aslında bu hadis en iyi formüldür. Ancak bununla birlikte müstağnilikten kurtulmak için şunlara dikkat etmek gerekir; 1) Mütevazılığı  tercih etmek. 2) Takvaya önem vermek. 3) İlme ve öğrenmeye ilgi göstermek. 4) Nefsilikten kalbiliğe geçmek. 5) Hakkı ve sabrı tavsiye edenlerle birlikte olmak. 6) Allah'ı unutmamak.