Müslüman Amerika'nın İsyankâr Çocuğu

Margaret Ramirez / Manya A. Brachear  / Ron Grossman

İslam Ulusu hareketinin lideri Eliyah Muhammedin oğlu ve siyahi ulusçuluktan koparak Afrika kökenli binlerce Amerikalıyı İslamın ana mecrasına sokan İmam W.D.Muhammed, salı günü vefat etti.

Takipçileri tarafından ona "kardeş imam" diye hitap ediliyordu. Cook Kasabası hastahanesi, 74 yaşında vefat eden W.D.Muhammed'in naaşının getirildiğini doğruladı. İmam Muhammed'in eşi Shirley'den doğma dokuz çocuğu var.

İmam Muhammed, Ramazan ayı dolayısıyla salı günü Şikago'da konuşma yapmayı planlıyordu ancak sesinin çıkmaması endişe kaynağı oldu. Her ay yaptığı düzenli konuşmaların sonuncusunu Homewood'da pazar günü yapmış ve radyodan da yayınlanmıştı.

Inner-City Muslim Action Network müdürü Rami Nashashibi, İmam Muhammed hakkında "Müslüman-Amerikalılar arasında öncü bir şahsiyetti ve inançları hususunda müslümanları uyararak kendilerini daha büyük bir toplum bağlamında düşünmelerini teşvik etmişti" dedi. "Dini kimliğe hiç de rağbet gösterilmeyen bir zamanda, dini kimliklerini kucaklamaları için Müslümanları yönlendirenlerin ilkiydi."

Ailesi, salı gecesi kısa bir açıklama yaparak vefat haberini duyurdu. Açıklamada "babamız ve liderimiz için dua etmenizi istiyoruz" denildi.
İmam Muhammed, 1975 yılında babasının halefi olarak siyahi ulusçuluğu ve İslam akidesini birbirine harmanlayan İslam Ulusu hareketinin başına geçer geçmez takipçilerini geleneksel islam çizgisine yöneltmeye çalıştı. Böylece İmam Muhammedin yaklaşımını benimseyenlerle Louis Farrakhan'ın yeniden canlandırdığı İslam Ulusuna katılanlar arasında çatlak oluştu.
Takipçileri, İmam Muhammed'in İslam Ulusu'nun başında olduğu döneme "yeniden diriliş" adını veriyor.

Vassar Koleji profesörü Lawrence Mamiya "İmam Muhammed bu hamleyi yaptığında başlayan devasa değişimi insanların anladığını sanmıyorum. İnsanları, siyahi ulusçuluktan alarak inançlarına dair evrensel bilince ulaştırdı" diyor.

"Devrimin" şahitleri

İmam Muhammed 1976 yılında babasının öğretilerinden alâkasını kestiğinde Yvonne Haddad yüksek tahsilini yapıyordu. Onun yanında oturan bir ilim adamı kulağına eğilip şöyle fısıldadı: "Bir devrime şahit olmaktayız."
Şimdi Georgetown Üniversitesinde İslam Tarihi ve Hıristiyan-Müslüman ilişkileri profesörü olan Haddad, devrimin, Muhammed'in liderliğinde gerçeğe dönüştüğünü söylüyor. İslam Ulusu'nun eğittiği imamların çoğunu tek başına yeniden eğitti; vatanperverliklerini yeniden ihya etti ve sahih İslam'ı öğretti diyor. Önceliklerinden birisi, Afro-Amerikalı müslüman cemaatle diğer göçmen müslümanların cemaatlerini birleştirmekti.

Haddad şöyle diyor: "İslam Ulusu'nu dikkatli ve tutarlı bir şekilde İslam'ın ana çizgisine getirmiş olmasıyla anılacaktır."

Ömrünün son yıllarında daha az görünür oldu. Kar amacı gütmeyen hizmeti The Mosque Cares'e odaklandı. Dinler arası ilişkiler kurmak için de çalıştı; 1996 yılında Vatikan'da Papa John Paul II ile görüştü ve Kardinal Francis George ile diyalog başlattı.

Kimileri onun daha az görünür olmasını, örgütünü, merkezi bir karizmatik şahsiyetin olmadığı daha gevşek örgütler grubu olarak yeniden yapılandırma çabalarının son adımları olarak değerlendirdiler. 2002'de genç müslümanlardan oluşan bir gruba hitaben "doktoralı değilim. Yüksek Lisans derecem yok. Hatta bir lisans derecem bile yok. Fakat aziz ve yüce olan bir şeye bağlandım. İslama." demişti.

İmam Muhammed 30 Aralık 1933 tarihinde Detroit'te doğdu. Eliyah Muhammed ve eşi Clara'nın sekiz çocuğundan yedincisiydi.
Babası, W.D.Fard'ın müridiydi. Fard, kapı kapı dolaşan bir satıcıydı ve Detroit'te Lost-Found Nation of Islam veya Allah Temple of Islam adıyla bilinen küçük bir tarikat kurmuştu. Eliyah Muhammed, Fard'ın 1934 yılında gizemli bir şekilde ortadan kaybolmasından sonra onun ilah olduğunu, kendisinin ise Fard'ın elçisi, yani tanrının peygamberi olduğunu ilan etti.
1962 yılında hapse atıldı

W.D.Muhammed yıllarca itaatkar bir evlat oldu. 1950'li yıllarda Şikago ve Philadelphia'daki İslam Ulusu câmilerinde vekillik yaptı. ABD ordusunda askerlik yapmayı reddettiğinden dolayı 1961 yılında, 28'nci yaş gününde, Minnesota federal hapishanesine atıldı.

Ne varki babasının yer yer kaba duran öğretisine sadâkati gittikçe yok oldu. İslam Ulusu'nda sinemaya gitmek yasak olduğu için gizli gizli gitmeye başladı. Hapiste yatarken babasının vaazlarını masaya yatırdı.

1964 yılında Chicago's American gazetesi muhabirine şöyle demişti: "Tanrı'nın, yeryüzündeki herhangi bir insandan çok daha fazla sevdiğini ve yolunu onun gösterdiğini düşünerek baktığım insan, gözümde o tür bir insan olmaktan çıktı artık."

Taksi şoförü, badanacı

Eleştirilerinden dolayı İslam Ulusundan kovulan İmam Muhammed ailesine bakmak için taksi şoförlüğü, kaynakçılık, sakatatçılık, badanacılık ve hurdacılık yaptı.

Bağışlaması için babasına aleni olarak yalvardı. Tekrar kovulmak üzere çeşitli kez tekrar kabul edildi. Babasının ölümünden altı ay önce 1974 yılında tekrar kabul edilmişti.

Eliyah Muhammed'in yerine Farrakhan'ın geçmesi bekleniyordu. Fakat kapalı kapılar ardında toplanan bir aile konseyi, hareketin baş imamının W.D.Muhammed olmasını kararlaştırdı. Karar, 1975 yılında Savior's Day (Kurtarıcı'nın Günü) toplantısında duyurulduğu vakit, Şikago Uluslararası Amfitiyatrosundaki 20.000 kişi tasdiklerini haykırdılar.

Daha evrensel dini mesajlar taşıyan vaazlar vermeye başladı. Dikkati dini vazifeden başka yöne kaydırdığı için grubun ticaret imparatorluğunu budadı.
İmam Muhammed'in gerçekleştirdiği değişimler, ismini World Community of al-Islam in the West olarak değiştirdiği grup içerisinde güçlü bir tepkiye neden oldu. Cemaatinin yaklaşık 20.000 müridi bulunuyordu. Çeşitli defalar başka isimler verilerek yeniden kuruldu. Yaptığı tüm yenilikler arasında mürid kaybı açısından en mâliyetli olanı, siyahilerin üstünlüğünü reddetmesiydi.

Bir karşı-hareket

Farrakhan 1978'de W.D.Muhammed'le yolları ayırdı ve karşı bir hareket oluşturdu Eliyah Muhammed'in öğretilerini takip etme niyetinde olduğunu söyleyerek İslam Ulusu'nu yeniden canlandırdı. Ancak gözlemcilere göre Afro-Amerikalı müslümanların çoğu, Farrakhan'a bağlanmayarak İmam Muhammed'e sâdık kalmayı sürdürdü.

İmam Muhammed ve Farrakhan, aralarındaki farklılıklara rağmen 1999 yılında başlayan bir dizi görüşmelerde ittifak ettikleri noktaları belirlediler ve birlikte çalışma sözü vediler.

İmam Muhammed, Müslüman Amerikalılar adına tarihi adımlar attı. 1992 yılında Amerikan Senatosu'nun açılışında dua eden ilk müslüman oldu. Bill Clinton'ın başkan seçildiği 1993 ve 1997 yıllarında düzenlenen iki törende Kuran okudu.

Salı günü tüm ırklardan müslümanların onun ölümüne yas tutmasıyla, Müslüman birliği vizyonu bir süreliğine de olsa gerçekleşmiş görünüyor.
Council on American-Islamic Relations başkanı Ahmet Rehab şöyle diyor: "O, Amerika'nın imamıydı."

Dünya Bülteni için çeviren: Ertuğrul Aydın