BİSMİLLAHİRRAHMANİRRAHİM:ESİRGEMESİ VE BAĞIŞLAMASI BOL OLAN ALLAH'IN TANIMLAMASIYLA,

   AÇIKLAMA:   113 sürenin başında yer alan besmelenin 'Bismi' kısmını tanımlaması ile olarak çevirdik.Yüce Allah,yarattığı insana öncelikle isimleri öğrettiğinden bahseder.12/40 ayeti ataların isimlendirmesinin boş olduğunu ve Allah'ın onlar hakkında bir sultan indirmediğini bildirir.

    Türkçede de kullanılan isim de üç öge vardır:Tanınan-Tanıyan ve Tanıtan.Her varlık için geçerli olan bu üç unsura göre bütün varlıklar tanınan,insan tanıyan ve Allah 'ta tanıtandır.Bundan dolayı biz her üçünü de kapsayacak olan Tanımıyla veya Tanımlamasıyla ifadesini ismin kök anlamı olarak belirledik.

    1.AYET:İkra' bismi Rabbikellezî halak:Yaratan Rabbinin tanımlamasıyla oku.

      AÇIKLAMA:buradaki oku emrinde neyin okunması gerektiği yani nesne belirtilmemektedir.Ancak yaratan,Rabb ve tanımlamasıyla ifadeleri kendi içinde şöyle bir anlam bütünlüğüne kavuşturulunca okunması gereken netleşmektedir:

        Yaratan'ın yarattığı nedir?Bütün varlıklar.Hangi sıfatıyla birlikte yaratmaktadır?Rabb,yani varlıkları aşama aşama,yavaş yavaş,öğrete öğrete en iyiye ulaştıran terbiye edici sıfatıyla.İşte biz, bütün varlıkları en güzel şekilde terbiye eden Rabbimizin tanımladığı şekilde okuyacağız ve tanımlayacağız.

Yani biz bütün varlık kategorilerini,bizim için bilinip tanınması gereken herbirşeyi ;

                                                                                                                Yani insanı,tabiatı,Kur'anı,salatı,orucu,zekatı,cenneti,cehenne mi ,melekleri..elhasılı bütün varlıkları Rabbimiz Allah nasıl bize tanımlayıp öğretmişse o şekilde tanımlamaya çalışacağız.Niçin?Çünkü biz yalnızca O'nun kulu ve kölesiyiz.Çünkü Onun tanım ve tanımlamalarında bir ağırlık,bir sultan vardır da ondan.

     Bu durumda evet biz varlıkları okuyacağız.Ama yalnızca rabbimiz Allah'ın bize öğrettiği ya da öğreteceği biçim ve şekilde olmak şartıyla okuyacağız.Okumak nedir?

     Kur'anda  okuma ile ilgili ayetler genelde bir eyleme bir davranışa dönüştürme şeklinde kullanılır.Örneğin ''Kur'andan kolayınıza geleni okuyun..''ayetini ele alalım.Kur'anda okunması zor olan bir ayet ya da süre yoktur.Fakat yaşanması zaman gerektiren yada güç ve ağır olan ayetler vardır.

    Bundan dolayı bizlere Kur'anda olup ta yaşanması daha kolay olan hükümler de bildirilmiştir.Biz bunlardan kolay olanı seçme serbestliğine de sahibiz.Dolayısıyla okuma emrinin doğrudan hayatta uygulamayla(pratik yapmakla) bağlantısı vardır.

      Bunun için bizim bütün  Kur'ani okumalarımızın ve  Rabbimizin bize öğrettiklerinin hayatımızda ve düşüncelerimizin değişmesinde etkili olması zorunludur.

     Salt anlamadan kuru kuruya okumanın da bu açıdan ne sevabı ne de bize bir kazandırdığı vardır.

     Buradaki okuma zaten peygambere sahifeler verilmiş de onları oku anlamında olmayıp ayetin devamında bildirilen şekliyle bütün varlıkları okumayı ve sonucunda da bir yaptırım,bir eylem gerektiren okumayı kastediyor.

       Şöyle bir örnekle açıklayayım:Evimize gelen elektrik,su,telefon faturalarını da okuruz.Ama bu okumalar bizden sadece okumayı değil,borcumuzu ödemeyi de gerektirir.(yeri gelmişken din kelimesinin borç ödeme anlamına da geldiğini belirteyim)Eğer bize gelen yazı bir karakola davet ise,o zaman bizi bir telaş alır,ne için çağrıldımızın sıkıntısı basar.

      İşte Kurani okuma aynen bu örneklerdeki gibi Allah'ın bize yol işaretleri olan ayetleri aşama aşama,bizden istenildiği kadarıyla ve asla aceleci olmayıp yolda gerekli oldukça ve de onun da bize tanımladığı biçimde okumadır.Furkan:32 ayetini bu açıdan buraya almak iyi olacaktır:

      ''inkar edenler dedilerki'Kuran ona toptan,bir kere de indirilseydi ya'Biz böyle yaptık ki,onunla senin kalbini sabit kılalım.Biz onu parça parça,ayet ayet okuduk.''

    3.AYET:İKRA' VE RABBUKEL EKREM:Oku,ki rabbin en büyük kerem sahibi olandır.

     AÇIKLAMA:İlk iki ayette biz insanların muhtaç ve bağımlı olmasından dolayı,Yaratan rabbimizin tanımladığı şekilde varlıkları okumamız,tanımamız istenmişti.Bu ayette konuya pekiştirme yapılmakta ve hem ekrem hem de rabb sıfatları da burada zikredilmektedir.Niçin?

     Çünkü bu iki sıfat,eğitim ve öğretimle ilgilidir.Rabb kelimesi,varlıkları en alt seviyeden alıp en üst seviyeye çkarmak için aşama aşama terbiye edip yetiştirmek anlamında iken,ekrem sıfatı,bu aşamaları geçecek öğrencilere,taliblere ne kadar sevecen ve cömertçe yaklaşılacağını ifade eden bir terimdir.

      Yüce Allah burada kendisi için kullandığı bu sıfatı 49:13'te insan için kullanmaktadır.Ancak bu insan,Allah'ın erkek ve dişi olarak yarattığı,tanışmamız için de ırklar,kabileler halinde varettiği insan soyunun üstünlüğünü(ekrem oluşunu)da bu yaratılma nesnelerinden değil de takvada arayan insandır.yani ekrem olma vasfını kazanabilecek kişinin herhangi bir ırktan ya da cinsten olmayı değil,Allah'a en çok yaklaştırıcı olmayı bize kazandıran hüdaya uymayı isteyen kişi olması gerekir.(2/2 vd.)Açıkçası ırk ve cinsiyet ayrımcılığını terk ederek,insanlara cömertçe bilgisini ve eylemlerini adayan herkes potansiyel olarak ekrem olmaya yakındır.

   4.AYET:ELLEZÎ ALLEME BİL-KALEM:Ki o,kalemle (yazmayı)öğretendir.

  AÇIKLAMA:Kerem olan rabbin adeta bir öğretmen gibi talip olan herkese satır satır yazmayı(Kalem süresinin ilk ayetlerine dikkat),tanım ve tanımlamalarını peyderpey öğretecektir.Neyi?

  5.AYET:ALLAMEL-İNSANA MÂ LEM YA'LEM:İnsana bilmediğini öğretti.

 AÇIKLAMA:İnsana bilmediği ya da yanlış bildiği herşeyin doğrusunu öğretecektir.Ayetteki fiilin geçmiş zamanlı olması,bu vahyin öncekilere de bildirildiğinin bir işareti olarak anlaşılabilir.Elhasılı bu ilk beş ayette Yüce Allah,öğrencilere kendisini,metodunu ve neleri anlatacağını bildiren bir öğretmen konumunda olup adeta şunları söylemektedir:

      ''Yaratıcı rabbiniz,yegane öğretmeniniz olan ben sizden öncekilere öğretip tanıttığım gibi 'Rabbiniz olan beni ,iyiliği,kötülüğü,ahireti,hayatınıza yön vermeyi,bana nasıl ve ne şekilde teslim olacağınızı,hangi eylemlerinizin kötü ve zararlı,hangilerininse iyi ve faydalı olduğunu....'size tanıtıp bildireceğim.Bundan dolayı aceleci davranmadan benim öğretilerimi adım adım takip edin.Size neyin nerede lazım olacağını gerektiği kadarıyla size bildireceğim''.

isim=tanım doğrudur.

İmandan sonra fasıklıkla isimlenmek(tanımlanmak) ne kötüdür.

Bunlar birtakım isimlerdir(tanımlardır)onları siz ve atalarınız isimlendirdi.

İsim bir şeyin tüm özelliklerini kapsayan tanımdır.Örneğin kamer ay demek kamer ismi söylenince onun tüm özellikleri yani tanımı zihnimizde belirir.Tanımları yanlız Allah yaptığı için Yaratıcı ismini verdiği varlığa tüm fonksiyonlarını yüklemiştir.Ay(kamer)la ilgili Allahın tanımları şunlardır.

Ayların ve yılların sayısını hesap etmeniz için O'na şaşmaz evreler takdir ettik.

O İnsanlar için ve bir de hac için vakit ölçüsüdür.

Allah evreler takdir ettiğine göre o evreleride Yarattığını izleyerek okuyacağız.

Biz O'nu okuduğumuzda sen onun okunuşunu izle.

Tanımları Allah yapar ve temel mücadele bununla ilgilidir.Allahın isimleriyle mi(tanımlarıyla)mı hareket edeceğiz yoksa beşer olanın tanımlarıyla mı.

Allahtan başka tanımlar yapanlar:

Her yaptığı işin başında duranla onlar bir mi! De ki, onları isimlendirin.Yoksa siz Allaha bilmediği birşeyi mi haber veriyorsunuz...

Ayete göre Allahtan başka tanım yapmak haşa O'na bilmediği birşeyi haber vermek gibi büyük bir hataya düşmektir.

.

 Merhaba

Alak suresinin ilk  bes ayetini, vahyin baslangici olarak kabul edersek bunlarin muntazam bir icerige sahip olmasi gerekmektedir.Zira bu hitap hem  elci secilen acisindan, hemde verilen mesajin muhataplari acisindan,  yeterince aciklayici  bilgileri ihtiva etmelidir. Elcinin gorevini yerine getirebilmesi icin, kendisine kimin ne gorevi verdigini bilmesi gerekmektedir.Musa'ya yapilan ilk hitap ile mukayase edecek olursak ; Taha/9,10,11,12,13,14,15,16,17,18,19,20,21,22,23,24,25,26,.. ......,49. Bu ayetlerde ki icerigin,    Alak suresinin ilk bes ayetinden daha detayli oldugu ve karsilikli bir diyalog tarzinda gelistigi gorulur.Musa'nin bu gorev karsisindaki tutumu , icinde bulundugu sartlar ve vazifenin boyutlari  goz onunde tutulursa bunun nedenleri anlasilacaktir. Ayrica sunu gormekteyiz ki vahiy icinde bulunulan durum ile orantili bir gelisim kaydetmektedir. Her resulun ve toplumunun  ozel durumu, Allah tarafindan degerlendirilmis, ve  onlara ozgu bir sekilde  vahiy indirilmistir. Bunlarin yanisira kissa anlatim metodlarida goz onunde tutulmalidir.

    Alak suresinin  ayetlerini ve genelde Kuran'i, gunumuz insaninin anlayisindan yola cikarak aciklarsak, bir turlu duzgun bir aciklama getiremeyiz. Ilk yapmamiz gereken gunumuzun  muteber anlayislarindan soyutlanarak ,bu ayetlerin ilk hitap donemine, Muhammed'in cagina ulasmamiz gerekmektedir. Inisinin ortamini, olusumuna malzeme  eden Kuran vahyi   orjinal aninda anlasilmalidir.  Iste bu anlayis  cok daha isabetli olacaktir. Oku ifadesinin metinden bir yaziyi degil kalpten-zihinden okumayi kastettigini hepimiz biliyoruz. Burda oku ifadesinin indirileni insanlara aciklamak olduguda meshur bilinenler arasindadir. Yine bilindigi gibi Kalem, o gunku toplumun yazi ve araclarina has kildigi ozel statuyu ifade etmektedir. Onlar yaziyi ve araclarini adeta sihirsel bir arac gibi gormekteydiler.  

Muhammed'e ve toplumuna ilk kez soylenen,  cok onemli olan nedir? Mesaj oyle bir anlayisi sunmus olmaliydiki,  bu onlara ilahi muradi acikca ifade etmis olsun.  Bu ayetlerdeki ana mesaj, Yaratan'in  uzaklastigi sanilan    yeryuzunden,  soyutlanmis olarak dusunulmesine, karsi yapilan ilahi bir  itirazdir. Muhammed'e iste bu yaratan Rabbin adiyla-adina bir ileti sunmasi soylenmektedir. Mekkelilerin zaten kabul ettikleri Allah'in,   "Yaratan Rab" olarak tanimlanmasina karsi dehsete dusmelerinin ana sebebi, Allah'in onlarin yasamlarina mudahele hakkini ifade ediyor olmasindan kaynaklaniyordu. Onlarin bu endiseleri , her turlu arac ve gerecin kullaniminin ardindan olusan birikimlerin hepsinin arka planindaki etkin failin   yine yalnizca Ekrem olarak  Allah'in  gosterilmesiyle artmaktaydi.  Butun bu kaygilara sebeb veren ilk ayetlerdeki   ; Ey insanlar, sizin Ekrem olan Efendiniz-sahibiniz-yoneticiniz    sizi bir alaktan yaratan, her turlu arac ve gerecle bilmediklerinizi ogreten Allah'dir, ilani idi. Sema'nin yeryuzune   mudahelesi,insanlarin islerine karismasi ozellikle bir grup cikar cevrelerini ozellikle rahatsiz edecekti. Boyle agir bir sorumluluk yuklenen Muhammed muzzemmil ve muddessir surelerindeki maruz kalacagi  tesvikleri gerekli kilacak bir surece giriyordu. Cunku o mesaji cok iyi anlamisti, Toplumun mevcut inanc ve yasam bicimine karsi bir durusu ortaya koyan, genel duzenlemeleri iceren bu mesaj, ici rahat bir bicimde iletilme niteligi tasimiyordu. Bu mesaji insanlara ilettiginde gorecegi tepki asikardi.  Insirah suresi bu surece dair bazi hususlara dikkat cekmektedir.

Iste arkadaslar benim Alak suresini anlamaya yonelik  bakis acimin  kisa bir ozeti,

Allah'a emanet.