Çok eşlilik Dünya tarihinin her döneminde vardır ve 21. yüzyılda ve 30. yüzyılda çok eşlilik mevcut olacaktır. Ama Bu belki fuhuşla da olacaktır.. "Kurumsal, Sözleşmeli ve Temiz" çok eşlilikle de olacaktır. Takva temelli Kurumsal çok eşliliğin "Tek" tarafı erkek, "çok" tarafı kadınlardır. Bu tamamen yaradılış, soy devamı, "Temiz-Malum-Bilinen- Nesil" ile ilgili temel bir olgudur. Kadın onlarca -sünnetullah- nedeninden ötürü çok eşli olamaz.

Yüce Allah çok eşliliği asla yasaklamamıştır. Hatta kadın hakları konusunda mükemmel bir ivme olan "Kadına Miras"ın Ayete girmesindeki anlam ve hedef (Kadına eşit hak vermek, hakkını çoğaltmak, Cahiliye toplumuna zıt olarak Onu bir birey kabul etmek) bile çok eşlilik konusunda mevcut değildir. Yani tek eşliliğe (takva-ilerleme- anlamında) yönlendirme dahi mevcut değildir. Yönlendirme sadece eşler arasındaki "Adalet" Kavramınadır.

Hiç kimse kendini kandırmasın. Bu kanattan da İslam Dinine Kuran'a saldırmasın. "Çok eşlilik" sözde en gelişmiş toplumlarda dahi "ustaca gizlenen" bir realitedir.

Bu da Kuran'ı haşa küçültmez, İnsan psikolojisinin, girdaplarının, ihtiyaçlarının, kadın+erkek+cinsellik+zina+nesli koruma+adalet+dedikodu+saflık+temizlik gibi en karmaşık konulardaki yaklaşımın bir başka mükemmel yansıması halinde daha da Yüceltir. 

İslam Dininde de bu çağda da Fransa da, Çinde, Amerikada, Suriyede de 30. yüzyılda da çok eşlilik olacaktır. Çok eşlilik "KADIN HAKLARI" ile ilgili bir kavram değildir.

Kişisel ihtiyaç "gereğini" hissediyorsa ve gücü de varsa bir Müslüman, Semtindeki ya da şehrindeki Bekar ya da dul bir bayanla (onun da ihtiyacı varsa ve razı ise) "Tam ya da Kısıtlı bir birliktelik (Kurandaki sözleşmeniz altında bulunanlar..)" sözleşmesi yapabilir. Bayanı her yönden tatmin eder. Karşılıklı Sözleşme ile de Bayanın mevcutsa çocukları (-ve doğacak çocukları) erkeğin maddi-manevi şemsiyesi altına girer. Bu erkek ile Bayanın "Özel bir sözleşme ile birbirine bağlı oldukları" Semt sakinleri tarafından bilinir. Bir şekilde Duyurulur. "Öz" ve "Ahlak" koruma altına alınır.

Günümüzde "Seks Köleleri" haline getirilen ve sonra da çöpe atılan bayanları bir kimliğe bağlama, erkeğin de bir şekilde gözünün temelsiz ilişkilerden uzaklaşması şeklinde sonuç veren ve kadınlarında "belki kısmen" mutlu olabileceği bir birlikteliği Kuran yasaklamamıştır. Erkek ve Kadın RAZI İSE.

(Sosyal anlamda "Acıkınca put yeme" anlamına gelen -Muta Nikahı- ile karıştırılmasın)

Bu sadece Maddiyat ile ilgili bir konu da değildir. Zaten maddi yönden kadınların "tutunma" ihtiyacının çoğaldığı toplumda kadınlara iş ve kendi özgürlüklerini eline alma, çocuklarına helal rızık temin etme çalışmaları daha mükemmel bir sonuç verecektir. Ama, Pekala, İşinin gücünü kurmuş, geliri sağlam ve özgür bir bayan da "Özel ve Samimi bir Sözleşme Çerçevesinde" evli bir erkeğin 2.eşi olmayı kabul edebilir. Beğenebilir. Erkeklik gücüne tutulabilir. Hatta bu sadece yine sözleşme kapsamında seks yönünden tatmin edilme amacıyla da olabilir. Sadece bu amaçla yapılsa dahi, "Zinaya yaklaşmayın" temelindedir. Çok samimi ve içten bir davranıştır. Ahlaki+Dini yönden bir yönelme -Takva ihtiyacı hisseden bunu yapar. Zaten toplum almış başını gitmiş kimsenin derdi bile değil bu.

Buradaki en temel ve hassas kavram. Özellikle kadın-erkek ilişkilerinde Gerçekten çok zor ve uğraştırıcı hale gelen "ADALET"tir.

Çok eşliliğin toplumsal ölçüsü Kurala/Sözleşmeye bağlayarak fuhşu ortadan kaldırma, ikili ölçüsü de işte budur : Ne kadar isteseniz de kadınlara eşit davranamazsınız. Öyleyse tamamen birine yönelip de diğerini askıdaymış gibi bırakmayın. Bu durumu düzeltip erdemli olursanız ALLAH Bağışlayandır, Rahimdir./ Kuran-ı Kerim

Bunun yanında "Cariye" konusunda bu toplumda artık uygulanmayan bir sosyal sınıf sözkonusu olduğu için uzun uzun yorum ve anlatımlara gerek duymuyorum. Sadece şunu yazıyorum: Özü sözü bir, doğru ve malca da, bedence de güçlü bir işadamı düşünün. Bu işadamının da belirli tarihlerde 2-3 aylık sürelerle yurt dışında kalma durumu olduğunu varsayın. Eğer ki bayan da razı ise ve Allah'ın sınırlarını koruma önemsenerek yanıbaşında bir sekreterle bu gezilere gitmesi, "Özel Sözleşme, Olası hamilelikte sahiplenme, sonradan çöp gibi bir kenara bırakmama anlayışı" ile bu bayanla birlikte hem ticari işlerini yürütmesi hem de ilişkiye girmesi dahi sözkonusu olabilir. Böyle bir yaklaşımın nasıl faydalar getireceğini varın siz düşünün. Rabbimiz "Sınırları korumayı ve sözleşmeyi" öneriyor. Bu son konuda çok önemli 2 handikap var. (-ki Kuran ve inanç temelli değil bunlar) biri Resmi Hukukun doğacak çocuğu ve bu ilişkiyi reddetmesi, diğeri de bu özel anlaşmayı iyi niyetle dahi yapıp çevresine duyuran, "Biz artık birbirimizle birlikteyiz, birbirimize aitiz" duyurusunu yapan insanlara dahi toplumun kötü gözle bakmasıdır. (-ki bu bayan açısından ileri derecede incitici oluyor, kavramlar değişiyor) Ama aynı toplum bedensel ihtiyaç gereği aynı işadamı bir seks kölesi ile yatsa dahi normal bakıyor. Lütfen okuyun, ince ince Düşünün Mekkeyi o dönemi ve karar verin, bir konu daha nasıl güzel anlatılabilirdi: Nur-33. Nikâh imkânı bulamayanlar, Allah kendilerini lütfundan zenginleştirinceye kadar iffetlerini korusunlar. Size bağımlı olanlardan, hürriyetini satın almak isteyenlerin, kendilerinde iyi hal görürseniz, onlarla yazılı anlaşma yapın. Allah'a size verdiği malından siz de onlara verin. Hizmetinizdeki genç kızları, iffetli kalmak isteyip dururlarken, iğreti dünya hayatının basit menfaatini elde etmek için fuhşa zorlamayın. Kim onları baskı altında tutarsa Allah, fuhşa zorlanmalarından sonra onları affedici, esirgeyicidir. / Kuran-ı Kerim

Son olarak size çok iddialı bir cümle yazmak isterim. Ki bu bir iddiadır. Ve arkasındayım. Eğer ki toplumdaki kadın-erkek ilişkileri sözleşmeler kapsamına oturursa ve devlet çok eşliliğin hukuki çerçevelerini çizebilirse sokakta bayanların daha az ilgi çekici ve az dekolteli dolaştığını göreceksiniz. Handikaplara rağmen, Rabbimin serbest bıraktığı her konuyu ben de hür ve serbest bırakmakla yükümlüyüm. Hatta kanun yapıcı konumunda olsam Çok eşliliğin hukuki temelini açıklayan, kurallara bağlayan bir kanun çıkartmak için de uğraş verirdim.

En doğrusunu Yüce Rabbim bilir. Yazdığım herşey tartışılabilir. Ancak Kuran'da çok eşliliği yasaklayan hiçbir Ayet yoktur. 

Saygılar.

selam,türk-ibrahim yazında çok doğru tesbitler var.

Allah açıkça yasak ettiği şeyleri domuz eti,kan,leş vs.net olarak bildirmiş.ama çok eşlilik konusunda açık ve net bir men yok.sadece belli şartlara riayet edildiği taktirde cevaz verilebileceği buyurulmuş ama tek eşlilik tavsiye edilmiş.

esasında bu mesele bence günümüzde önemini yitirdi çünkü günümüz insanı tek eşi zor idare ediyor.hayat koşulları tek eşliliği daha uygun kılmış.

Selam Kardeşim, Öncelikle şunu belirteyim bir diğer başlıkta "Çok eşliliği yasaklayan Ayetler" ibaresinin bulunmasını Allah'ın dosdoğru dininden bir sapma olarak gördüğüm için bunu apayrı bir başlıkla belirtmek istedim. Bu başlığım asla kişisel bir çabadan ya da haklı olma derdinden kaynaklanmıyor. Ben kul olarak Dine sokulan ve çıkarılan herşeyi önemseme durumundayım.

"Günümüz insanı ancak tek eşle idare ediyor" sosyal bir bakış olarak doğru temelde olsa da görecelidir. Tartışılabilir.  Ama başta da belirttiğim gibi öncelikle Kuran'da böyle bi yasaklama olmadığını önemsiyorum. Bundan sonra ilave edeceğim her cümle belki sosyal, belki kişisel olabilir. Yukarıda da düşüncelerimi ilettim. Belki hepsi yanlış ve boş. Kabulümdür. Bu temelde konuşulabilir.

Bu başlığı açma nedenim, Vahy'e yönelmiş Dostların "Çok eşliliği yasaklayan Ayetler" bakışından ve hareket noktasından rahatsız olmalarını sağlamaktır.

Kuran'da çok eşlilik yasağı bulunmamaktadır.

Saygılarımla.

KUR'AN-I KERİM :  "O sizi boşarsa, kim bilir belki de Rabbi ona sizin yerinize sizden daha hayırlı eşler nasip eder: Allah'a teslim olan, iman sahibi, gönülden bağlı, tövbe etmesini seven, ibadete düşkün, yolculuk edebilen dullar ve bâkireler."

KUR'AN-I KERİM : "Yetimler konusunda adaleti koruyamayacağınızdan korkarsanız, sizin için temiz kılınan kadınlardan ikişer, üçer, dörder nikâhlayın. Eğer bu durumda adaleti gözetemeyeceğinizden korkarsanız, bir tek kadınla yahut andlarınızın sahip olduklarıyla yetinin. İşte bu, haksızlığa sapmamanız için en uygun yoldur."

ebu turab yazdı

esasında bu mesele bence günümüzde önemini yitirdi çünkü günümüz insanı tek eşi zor idare ediyor.hayat koşulları tek eşliliği daha uygun kılmış.

En doğrusunu Allah bilir

EL HAMDÜ LİLLAHİ RABBİL ALEMİN

Peygamberimiz, erkeklerin 12-14 yaşları arasında ergenliğe eriştiği (bulûğa erdiği, yani cinsel yönden olgunluğa eriştiği) bir iklimde doğup büyümüştür. O dönemde çevresinde zinanın, fuhşun yaygın olmasına, iffetsizliğin kol gezmesine rağmen peygamberimiz gayet mazbut bir hayat sürmüş, onun iffetsiz, kadına düşkün, şehvetperest davranışlarda bulunduğu hiç görülmemiş, duyulmamıştır. Peygamberimizin bu özellikleri, doğulu-batılı tüm tarihçiler ve araştırmacılar tarafından da leke kondurulmadan kabul edilmiştir.

Peygamberimiz ilk evliliğini, 25 yaşında, sağlıklı, dürüst, güvenilir bir genç olarak, Mekke’nin soy-sop bakımından köklü ve zenginlik bakımından önde gelen ailelerinin genç kızları ile evlenebilecek durumda iken, kendisinden on beş yaş büyük, başından iki evlik geçmiş dul bir kadın olan Hadice ile yapmıştır. Hadice’nin ölümüne kadar yirmi beş yıl devam eden bu beraberlikte peygamberimiz başka bir kadınla evlenmemiş, tıpkı bekârlığındaki gibi hayatını, iffetine toz kondurmadan, lekesiz olarak sürdürmüştür.

Bir kez daha belirtme durumundayım : Başlık yanlış anlaşılmasın. Ben çok eşlilik önermiyorum. Sadece yapılan ciddi bir yanlışı konu ediyorum : Kur'an çok eşliliği yasaklamamıştır.

Toplumsal, Kişisel "çok evliliği" konuşuruz. Ama  "Öncelik bu gerçeğin teyidindedir."

Saygılar.

Aşağıya farklı bir bakış açısı olarak İhsan Eliaçık Beyin yazısını alıntılıyorum.

Çokeşlilik ne Allah’ın bir emri, ne de verdiği bir ruhsattır. Ruhsat sıkışana verilir. Buradaki sıkışma erkeklere yönelik “bekârlığın canlarına tak etmesi” veya “tekeşle yetinememeleri” değildi

"Öksüzlere haksızlık yapmaktan korkuyorsanız hoşlandığınız kadınlardan ikişer, üçer, dörder evlenin. Eğer haksızlık yapmaktan korkuyorsanız tek, ya da sahibi olduğunuz esir kadınlardan birisi ile evlenin. Bu, ilâve yapıp durmamanız bakımından daha hayırlıdır." (Nisa; 4/3)

Bu ayet taaddüd-ü zevcât (çokeşlilik) ayeti olarak meşhurdur.
Kimilerine göre burada Cenab-ı Hak, mümin erkeklere çokevliliğin yolunu açmakta, hatta buna teşvik etmektedir. Çünkü onlara göre açıkça ikişer ikişer, üçer üçer, dörder dörder evlenin deniyor. Hatta bazılarına göre bunları birbiriyle çarparsanız, dörtkere dört onaltı; onaltıya, yirmi dörde, okuz ikiye kadar bile yol veriliyor…

Acaba öyle mi?
"İkişer ikişer, üçer üçer, dörder dörder evlenin" mi deniyor, yoksa "Dörder dörder, üçer üçer, ikişer ikişer, hatta teke kadar (indirerek/azaltarak) evlenin" mi deniyor?
Yani giderek "artma" mı yoksa "azalma" mı amaçlanıyor?

Bunun cevabı gayet basittir.
Çokeşliliğin yoğun, yaygın ve bundan kaynaklanan kimi haksızlıkların da olağan sayıldığı bir topluma ne denmesi gerekirse onu diyor.
Kadın-erkek ilişkilerinde, tarih boyunca mağdur olan, durumu kötü olan taraf kimse onun için ne yapmak gerekiyorsa onu yapıyor.
Mahrumu, mazlumu, mağduru koruma ve kollamayı misyonu belleyen bir hitap, bu konuda ne söylenmesi gerekiyorsa onu söylüyor.

Siz bana olayda mahrumun, mazlumun ve mağdurun kim olduğunu söyleyin, Kuran'ın olay hakkında inen ayetleriyle kimi savunduğunu buradan çıkaralım..
O günkü toplumda mahrum, mazlum ve mağdur durumda olan kimdi? Erkekler mi kadınlar mı? Efendiler mi köleler mi? Zenginler mi yoksullar mı? Kabile ağaları mı, kabilesizler mi?
Önce bunu tespit edelim, gerisi çorap söküğü gibi gelecektir.
***
O günkü toplumda Arap erkeklerinin kimi "bir adamın içinde iki kalp olabileceğini göstermek için" yani "Erkek dediğinin birçok kadını, cariyesi, malı, oğulları olur. Tek kadını olan da erkek mi yani, hele hiç kadını olmayan adamdan sayılmaz" türünden kof erkeklik böbürlenmesinden dolayı, kimi dullar, yetimler, sahipsiz kızlar vs. açıkta kalmasın diye, kimi de tipik bir ekvator kuşağı Arap örfü olarak zaten çokeşliydi. Ayetler geldikten sonra giderek azalma hatta teke indirme yönünde gelişme olduğunu görüyoruz.

Kuran'ın hitap çevresi, daha çok ekvator kuşağı ikliminde görüldüğü gibi "poligaminin" (çokeşlilik) yaygın olduğu bir toplumdu. Kadınların durumu çok kötüydü. Alınıp satılıyorlar, bırakın mirastan pay almayı kendilerine mirasçı olunuyordu. Boşanmış bir kadının üzerine paltosunu (gömleğini, entarisini, şalvarını) atan erkek onu "kapatmış" sayıyordu. Bırakın şahitliği, evlenirken de boşanırken de onlara bir şey sormak zül addediliyordu. Onlarla evlenmenin ve boşanmanın sınırı yoktu.

Mekkedeki 7-8 büyük tefeci bezirgan (Kâbe çetesi) şehrin kaderine el koymuştu. Kâbe'nin arka sokaklarında lüks genelevleri işletiyorlardı. Gariban Mekkelilere faizle borç veriyorlar, ödeyemeyenin karısına kızına el koyuyorlardı. Onları açtıkları gayet lüks döşenmiş fuhuşhanelerde Yemen'den, Habeş'ten, Mısır'dan, İran'dan vs. gelen zengin tüccarlara sunuyorlardı. Kimi Mekkeliler de ileride bunların eline düşmesin diye çocuğu kız olunca diri diri toprağa gömüyordu. Bu şekilde Mekke'de insanlık dışı, vahşi bir düzen/iktidar (Yeda Ebu Lehep) vardı ve büyük bir dram yaşanıyordu.

Mekke'nin sokaklarında "Ebu Lehep'in iki eli kurusun (Kahrolsun Ebu Lehep iktidarı, kahrolsun!) sesleri yankılanmaya başlayınca, "Bu kız çocukları hangi suçundan dolayı öldürüldü?" diye bir soru ortaya atılınca, bu dramı yaşayanlar, bu düzenin mağdurları bir anda bu sese doğru koştular. Bu sesi yükselten Hz. Muhammed'in (s. a.v) etrafını sardılar. Kılıçlarını çekip arkasında saf bağladılar. Etrafında toplananların daha çok gençler, kabilesizler, yolu kesilmişler (ibnu's-sebil), tefeci bezirgânlara borçlandırılmışlar, köleler, kadınlar, kızlar vs. olması bu nedenle gayet anlaşılabilirdir.

Aynı düzenin bir benzeri Medine'de de vardı. Münafıkların başı İbni Selül'ün bir cariye pazarı vardı. Buradan kazandıkları paralarla müşriklere malî destek sağlamaktaydı. Medine'ye gelen yoksul muhacirler bir ara buna özenince şiddetle eleştirildiler. Öyle ki kadınları fuhşa zorlayanlar hem sert bir şekilde eleştirildi hem de fuhuş mağdurlarına sahip çıkıldı. Evet, yanlış duymadınız, Kuran istemediği halde zorla fuhşa zorlanan, Mekke ve Medine'nin bugünkü tabirle "fuhuş mafyasının" elinde kıvranan kadınlara bile sahip çıktı!

"Dünya hayatının geçici zenginliğini kazanacaksınız diye, sakın namusuyla yaşamak istediği halde elinize düşmüş esir kadınları fuhuş yapmaya zorlamayın. Her kim onları fuhuş yapmaya zorlarsa Allah, kendilerine zorla yaptırılan bu işten dolayı onları bağışlayacak, sevgi ve merhametine alacaktır; bundan hiç şüpheniz olmasın" (Nur; 24/33).
Rivayete göre bu ayet, eline düşen esir kadınları fuhuş sektöründe çalıştırarak para kazanan İbni Selül'ün "köle ve cariye" pazarını kapattırmak için nazil olmuştu. (Razi, İbni Kesir, Kurtubi).

Kadınların son derece kötü durumlarını düzeltmek için işe buralardan giren Kuran, evlenme, boşanma, miras vs. konularında da büyük reformlar yaptı. Doğrusu Kuran ayetlerinin inişi sona erdiğinde, yani yirmi üç yılın sonunda bu işten tabiri caizse en kârlı çıkan kadınlardan başkası değildi. Çünkü Kuran'daki bütün kadınla ilgili ayetler onlara ya bir hak veriyor, ya da koruma ve kollama amaçlı hükümler ihtiva ediyordu.
İşte çokeşlilik ayetini de bu çerçevede düşünmek lâzımdır.
***
Olayı iyi anlamak için ilk muhataplarının bu ayetten sonra ne yaptıklarına bir bakalım.

Bütün rivayetler bu ayetten sonra sahabe arasında evlenme olaylarının ikişer, üçer, dörder "arttığını" değil tam tersi "azaldığını" göstermektedir. (Kurtubi, İbn Kesir, Razi).

Bu ayetten sonra neden çokeşlilik olaylarında değil de, giderek ikişer, üçer, dörder boşanmalarda artış olmuştur? Çünkü sahabe bunu çokeşliliğe teşvik olarak anlamamıştır. Bilakis az önce geçtiği gibi zaten çoğu çokeşliydi. Yani çokeşli olmaktan çekinen yoktu ki üstüne üstlük bunu teşvik için ayet gelsin. Zaten öylelerdi çoğu.
Tam tersi "Cenab-ı Hak bu kadar çokeşli olmamızı istemiyor, az eşli olmamızı, hatta teke kadar indirmemizi; bizim için hayırlı olanın bu olduğunu söylüyor" diye anlamışlar ve dörder, üçer, ikişer… azaltmak suretiyle evliklerini sürdürmüşlerdir.

Demek ki ayetin sevk yönü, çokeşliliği teşvik değil çokeşlilikten sakındırma, en azından dörde, üçe, ikiye hatta sonuçta "teke" indirmek yönündedir. Yani genellikle tekeşli evliliklerin olduğu bir toplumda giderek ikiye, üçe, dörde kadar çoğalma değil, zaten çokeşliliğin yaygın olduğu bir toplumda giderek dörde, üçe, ikiye hatta bire kadar azalma amaçlanmaktadır…

Ayetin sonundaki [zalike edna taulu] ifadesinin çoğu meallerde geçtiği gibi "Arzularınızın çoğalıp taşmaması (azmamanız) için bu daha uygundur" değil, "Eşlerinizi çoğaltıp artırarak haksızlıklara yol açmamanız için bu daha uygundur" şeklinde okumak bu nedenle bağlama uygun düşmektedir.

Öyle anlaşılıyor ki ayetin sonunda geçen [taulu] ifadesi taşmak, azmak (u'luv) anlamında değil, ek, katkı, ilâve, artma, çoğalma (ı'lave) anlamımda kullanılmaktadır (Şafi). Yani yeni eş ekleme, ilâve yapma, bu konudaki çoğalma kastedilmektedir.

Şu halde ayette denmek istenen, Razi'nin nakline göre İkrime'den gelen sebeb-i nuzül bilgilerini de katarak yorumlarsak şudur:
"Ey iman edenler! Sayı sınırı olmadan birçok eşle ve yetimlerle birlikte yaşadığınız görülüyor. Bundan kaynaklanan sorunlar yaşıyorsunuz. Kendi mallarınız yetmeyince eşlerinizi geçindirmek için yanınızdaki yetimlerin mallarına göz dikiyorsunuz. Üst üste evlenmekten, eş üstüne eş ilâve etmekten dolayı sıkıntıya giriyor, hem eşleriniz arasında haksızlık yapıyor, hem de yetimlerin mallarını alıp eşlerinizin geçimine harcamaya kalkıyorsunuz. Eğer hem eşlerinize hem de yetimlere haksızlık etmek istemiyorsanız, eşlerinizin sayısını azaltarak; dörde, üçe, ikiye hatta bire indirerek evlenin. Eğer adaletsizlik yapmak istemiyorsanız böyle üst üste evlilikleri çoğaltıp durmaktan uzak durun. Münasip gördüğünüz, size uygun birisi ile veya savaşta esir aldığınız kadınlardan birisi ile evlenin. O zaman sakıntıya girmez, dolayısıyla evlendiğiniz bu kadar çok kadını geçindirmek için yetimlerin malına dadanmaktan vazgeçersiniz (Razi; İkrime). Bu durum, çoğalıp durmaktan, üst üste kadın almaktan, yani çokeşli olmanın getireceği haksızlıkları giderme bakımından sizin için daha uygundur…" (İ. Eliaçık; Yaşayan Kuran/ Türkçe meal-tefsir/Nisa suresi)
***
Görüldüğü gibi Kuran'ın bu ayetini "çokeşliliğe ruhsat" hatta "teşvik" olarak anlayanlar yanılıyorlar. Burada ruhsat verildiği filan yoktur. Çünkü konu erkeklerin "tekeşle yetinememe" sorununu çözmeye yönelik değildir. Zaten böyle bir sorun da yoktur. Ayetin ilk muhatapları zaten bol bol evlenmişlerdi. Bu ayet indiğinde zaten sahabelerin çoğu, her biri tipik bir Arap erkeği olarak çokeşliydi.

Bilakis ayetin iniş sebebi bu tür evliliklerden doğan sorunları çözmeye yönelikti. Bunlardan en önemlisi de, yukarıdaki İkrime rivayetinde geçtiği gibi çokeşli bir adamın, eşlerini geçindirmek için yanındaki yetimin malını yemesiydi. Bunun için "Eğer tüyü bitmemiş yetimin hakkını yemekten korkmak diye bir derdiniz varsa, o düzine düzine aldığınız eşlerinize harcamak için yetimin malına el uzatmayın, o çok hoşlanarak evlendiğiniz kadınların sayısını azaltın, hatta bire indirin, evlilikleri böyle yapın" denmek istendi.

Yani ortada dullar ve yetimler kalmış da, bunları ne yapacağız diye sahabe kara kara düşünmüş de, ayet imdatlarına yetişerek onlara çokeşlilik yolunu açmış değildir. Bunlar zaten yapılmıştır. Ortada kalan dullar ve yetimlerle zaten evlenilmiştir. "Arap" bunu zaten yapmaktadır. Ayet bunlar yapıldıktan sonra geliyor ve bunların yarattığı sorunları çözmeye yöneliyor.

Demek ki üzerinde titrenen, erkeklerin "tekeşle nasıl yetinecekleri" sorunu değil, kadınların, öksüzlerin, yetimlerin, kimsesizlerin, ezilenlerin, mağdurların sorunlarının nasıl çözüleceğidir, yani hak ve adalet sorunudur. Kuran bunu gördüğü an âdeta otomatikman harekete geçen virüs programı gibi çalışıyor ve her şeyde ısrarla bunu arıyor. Kuran'ın bu ruhunu anlamayanlar, tabiî ki ellerini sıvazlayarak çokeşliliğe "ruhsat" yorumları yapacaklardır.

Şu halde çokeşlilik ne Allah'ın bir emri, ne de verdiği bir ruhsattır. Ruhsat sıkışana verilir. Buradaki sıkışma erkeklere yönelik "bekârlığın canlarına tak etmesi" veya "tekeşle yetinememeleri" değildi. Dullar ve yetimler ortada bekliyor da değildi. Zaten onlarla evlenilmişti. Yanlarına da yetimleri almışlardı ve yetimlerin mallarını alıp eşlerine harcıyorlardı. Yani o günkü erkekler "elini sallasa ellisi" kadın bakımından gayet rahattılar. Ne ruhsatı?

Bilakis olayda Allah'ın emrinin, çokeşlilere yönelik olarak, kadınlar arasında adaletsizlik yapmamaları, haksızlıklara yol açmamaları, bunun için de ikişer, üçer… azaltarak, hatta bire kadar indirerek evlenmeleri olduğu anlaşılıyor. Ayet, bu durumda olanlara sesleniyor. Zaten bire indirmiş olanlar maksadı gerçekleştirmiş olacağından geriye dönmelerine gerek var mı?
***
Demek ki Mekke ve Medine'de durumları çok kötü olan kadınların durumunu iyileştirmek için Kuran peş peşe büyük reformlar yaptı. Reform ve değişimin dinamiklerini ateşledi.

Çünkü binlerce yıldır birikmiş yığınla sorun vardı. Bunları 23 yıl gibi kısa bir sürede çözmek mümkün değildi. Bunun için, bu işin yani başta kadınlar olmak üzere toplumda kötü durumda olan, ezilen, mağdur edilen herkesin davasına sahip çıkmanın; hak ve adalet davasının, işte bu gibi devrimci adımlarla süreceğini düşünerek, o günkü çağ ve toplumda temel ilke, değer ve ölçüleri verdi.

İlk örnekliğini de indiği toplumun ve çağın verilerini kullanarak gösterdi. Tarihin belirli bir zaman ve mekânında yaşayan ve şu anda hepsi toprak olup gitmiş bir halkı çekirdek olarak ele alıp, bütün çağlar için geçerli temel insanlık değerlerinin neler olacağını ve bunların hangi yol ve yöntemlerle çözüleceğine dair bir "okumada" bulundu..

Bu okumayı her aşamasında yönlendiren metinlerin bir araya getirilmesine de bu nedenle "okunanlardan toplanan" manasına gelen "Kuran", bu okumayı yapan Hz. Peygamber'in ilk örnekliklerine de "sünnet" dendi.

Benim bu okuma ve örneklikten anladığım, Kuran bir iş başlatıyor, arkasının gelmesini, sürdürülmesini bizden bekliyor. Sorunların nasıl çözüleceğine dair perspektif verip bunun ışığında yürümemizi istiyor. Hz. Peygamber'in son hitabesinde (veda hutbesi) "Burada bulunanlar bulunmayanlara bunları anlatsın, belki onların içinden daha iyi anlayan çıkar" demesi bundan olmalıdır. Ben bunu muazzam bir devrimci yönlendirme olarak anlamaktayım.

Demek ki Kuran'ın çokeşlilik konusunda verdiği perspektifin, tıpkı "tek bir özden iki eş varedilerek" (Nisa; 4/1) varlık sahnesine çıktıkları gibi, insanların çifter çifter (bir erkek bir kadın) evlilikler yapması, birbirinin üzerine titreyen (qavvam), şahsiyet, nezaket ve nezafet sahibi eşler olunması, bunlardan erdemli (hayırlı), dürüst (müstaqim), güzel ahlâk sahibi (muhsin) nesiller yetişmesi, aile kurumunun bu şekilde erdemli ve dürüst nesiller yetiştiren ocaklar haline getirilmesi yönünde olduğunu söyleyebiliriz.

Kuran'ın bu perspektifi esas alarak ileriye gideni geriye, geride kalanı ileriye, yukarı çıkanı aşağıya, aşağıda kalanı da yukarıya çekmek istediğini görüyoruz. Matematiksel ifade ile +10'da olana da -10 da olana da "1" gösteriliyor.

İlk hitap çevresini bu perspektifin hayli gerisinde bulmuş olması, tabiri caizse devrimin bütün hedeflerinin gerçekleşmesinin 23 yıla sığmamış olması, onun böylesi bir hedefe yöneldiğini söylememize engel değildir. Dahası bu hedefe doğru yürümemize mani bir şey yoktur.

Bu tür ayetlerle çokeşlilik furyasının önüne geçmeyi amaçladığına dair bir başka kanıt da bizzat Hz. Peygamber'in evliliklerine müdahale edilmesi, sınırlandırılmasıdır.
"Onbir eşi olmanın neresi sınırlandırmadır?" denilebilir. Evet, buradan bakılınca öyle görünüyor. Ama unutmayalım ki Hz. Muhammed giyimi kuşamıyla, sosyal hayatıyla, evlilikleriyle tipik bir Arap erkeğiydi. Ve onun evliliklerine "Bunlardan başkasıyla daha evlenemezsin, bunları değiştiremezsin, senden boşanırlarsa başkalarıyla da evlenemezler" (Ahzap 29/50-53) denilerek açıkça müdahale edilmiş, yönlendirilmiştir.
Burada önemli olan müdahaledir, yönlendirmedir; bunun hangi sayıda kaldığı değil. Müdahalenin yöneldiği "hayırlı olan" teke doğru gidiş 23 yıla sığmamış olabilir. Bu müdahale ve sınırlandırmalarla ne yapılmak istendiğine dair yorumu, "Ehl-i Beyt kimdir?" başlıklı yazıda bir başka açıdan ele almıştık.

Keza Kadı Abdülcebbbar (öl. 415/1025) gibi birçok âlim güç yetirilemeyenin emredilmeyeceği (teklif-i mala yutak) ilkesi gereğince, erkekler için çokeşliliğin "Aralarında adaleti sağlamaya asla güç yetiremezsiniz" (Nisa; 4/129) denilmekle teklif olmaktan çıktığını söylemişlerdir.

Öyle ya, her camide genellikle yatsı namazlarından sonra okunan "âmene'r-resulu" aşrında böyle dua etmemiz istenmiyor mu;

"Ey Rabbimiz! Unutur veya yanılırsak bizi hesaba çekme. Ey Rabbimiz! Bizden öncekilere yüklediğin gibi bize de ağır yükler yükleme. Ey Rabbimiz! Güç yetiremeyeceğimiz yükleri bize taşıtma. Günahlarımızı affet, bizi bağışla, sevgi ve merhametini eksik etme üzerimizden. Yâr ve yardımcımız Sensin, kâfirler güruhuna karşı bize yardım et…" (Bakara; 2/286).